|
نڤیسینا : په‌روین ره‌مه‌زان دوسكی نێچیرڤان بارزانى سه‌روكێ هه‌رێما كوردستانێ ل فه‌ره‌نسا ل گه‌ل ماكرون كومبوو، ل كوشكى ئیلیزێ كو كوشكى سه‌روك كومار و جهێ كومبونه‌وه‌ى گرنگن حكومه‌تا فه‌ره‌نسایه، ئاماده‌كاریه‌كا ته‌واو بو پێشوازى ل نێچیرڤان بارزانى، دووه‌مین سه‌روكێ هه‌رێما كوردستانێ هاته كرن و هه‌روه‌سا ئه‌گه‌ر ژلایێ مێژوویى ڤه به‌رێ خو بكه‌ینه په‌یوه‌ندیێن دناڤبه‌را هه‌رێما كوردستانێ و حكومه‌تا فه‌ره‌نسا ماوه‌یه‌كێ زوره په‌یوه‌ندیێن دوستانه هه‌نه، فه‌ره‌نسو ئولاند ئێكه‌م سه‌روك كومار بوو كو سه‌ره‌دانا كوردستانێ كرى و پشتى سه‌رهلدانا پیروز ل سالا 1991ێ ژى، فره‌نسا ئێكه‌م وه‌لات بو پێشنیارا ده‌ڤه‌را دژه فرین كرى ل هه‌رێما كوردستانێ و هه‌روه‌سا ئێكه‌م وه‌لات بو پشتى كێشه‌یێن شانزده‌ى ئوكتوبه‌رێ بو چاره‌سه‌ریا كێشه‌یا بانگه‌هێشى نێچیرڤان بارزانى كرى، بو هندێ ببیته هاریكار كو وان كێشانه چاره‌سه‌ر بكه‌ت.
ئه‌زمونا حوكمى ل هه‌رێما كوردستانێ پشتى چه‌ندین رویدانێن عیراقى ونیڤده‌وله‌تى هاته رویداین، وهه‌میا پێكڤه كاودان وده‌ریڤه‌كا گونجاى په‌یدا كر بۆ گه‌لێ كوردستانا عیراقێ داكو ده‌زگه‌هێن خۆ یێن سیاسى بدامه‌زرینیت. گرنگترین ڤان رویدانا كوچا ملیونى بوو یا گه‌لێ كوردستانێ پشتى سه‌رهلدانا پیروز لهه‌یڤا ئادارا 1991، ئه‌ڤ كوچه وه‌رچه‌رخانه‌كا دیروكى بوو بۆ هه‌رێمێ، چونكى بوو ئه‌گه‌رێ ده‌رچوونا بڕیارا جڤاتا ئاسایشێ ژماره 688 ل 5/4/1991، و پێرابوون و بڕیارێن نیڤده‌وله‌تى یێن دویڤدا هاتینه وه‌رگرتن ژلایێ ده‌وله‌تێن هه‌ڤپه‌یمان بۆ مایتێكرنێ ل عیراقێ بۆ پاراستنا گه‌لێ كورد ژحوكمه‌تا صه‌دامى، وه‌كى دامه‌زراندنا ده‌ڤه‌ره‌كا ئارام ل باكورێ هێلا په‌حنیێ 36 ب رێكا پروسه‌یا دابین كرنا ئارامیێ (operation of provide comfort) كو هاته بجهئینان برێكا دوو پێرابوونا: دامه‌زراندنا ده‌ڤه‌ره‌كا ئارام (safe haven) و فه‌رزكرنا قه‌ده‌غه‌یا ئه‌سمانى ل باكورێ هێلا په‌حنیێ 36، و هه‌روه‌سا ده‌وله‌تێن هه‌ڤپه‌یمان قه‌ده‌غه‌یا ئه‌سمانى ب هێزتر لێ كر ب رێكا دامه‌زراندنا بنگه‌هه‌كێ له‌شكه‌رى ل توركیا د گوتنێ چه‌كوچێ ئاماده (poised hammer).
ولوى ده‌مى حوكمه‌تا عیراقێ ده‌زگه‌هێن كارگێرى و له‌شكه‌رى یێن عیراقى سه‌حب كرن ژ هه‌ولێرێ و سلێمانیێ و دهوكێ و هنده‌ك ده‌ڤه‌رێن كه‌ركوكێ و دیالا ل 26/11/1991، ئه‌و ژى پشتى سه‌رنه‌كه‌فتنا هه‌ڤپه‌یڤینا دناڤبه‌را به‌ره‌یا كوردستانى و حوكمه‌تا عیراقێ. و بڤى شێوه‌ى عه‌ردێن بن ده‌ستهه‌لاتا حزبێن كوردستانى هاتنه ڤه‌برین ژێ عیراقێ. له‌ورا به‌ره‌یا كوردستانى بڕیاردا ده‌زگه‌هێن ته‌شریعى و بجهئینانێ و قه‌زائى بهێنه دامه‌زراندن ل وان ده‌ڤه‌را.
ل 8/4/1992 به‌ره‌یا كوردستانى دوو یاسا ده‌ركرن، ئێك یاسایا هه‌لبژارتنا جڤاتا نشتیمانى یا كوردستانا عیراقێ بوو (یاسایا ژماره 1 یا سالا 1992)، و دوو یاسایا هه‌لبژارتنا سه‌ركردێ بزاڤا رزگاریخوازا كوردى بوو ( یاسایا ژماره 2 یا سالا 1992).
وپشتى هنگى ئێكه‌م هه‌لبژارتن هاته كرن ل هه‌رێمێ بۆ هه‌لبژارتنا ئه‌ندامێن جڤاتا نشتیمانى یا كوردستانى ل 19/5/1992 وئێكه‌م روینشتنا خۆ گرێدا ل 4/6/1992 وحوكمه‌ته‌ك هاته پێكئینان. وبڤێ چه‌ندێ ڤالاتیا ته‌شریعى وحكومى هاته تژیكرن وهه‌رێم ژقوناغا ده‌ستهه‌لاتا الامر الواقع هاته ڤه‌گوهاستن بۆ قوناغا ده‌ستهه‌لاتا شه‌رعى.
ئەم هەواڵە 5863جار خوێندراوەتەوە |
