نڤیسینا : پاوان تەتەر نێروەیی
د جیهانا ئالوزا سیاسەتێ ل روژهەلاتا ناڤەراستێدا، هەرێما کوردستانێ روبروویی چەند تەحەددیات و پارادۆکسان بویە کو مینا سیاسەتێ کەڤن و ئالووزە. دەما پارتەکا سیاسی یان هندەک کەسێن بناڤ چالاکڤانێن سیاسی دناڤا وەلاتیدا دەست ب پێشوازیکرنێ و هندەک جاران ئەگەرێ زێدەبوونا دەستێوەردانا بیانی د کاروبارێن ناڤخوویێ وەلاتێ خودا دکەن، ئەو کەس و لایەن مینا هەڤسەنگیەکێ لسەر چەقویا ناڤبەرا سەروەریی و خەیانەتێ دهێنە جێگیرکرن. ب مخابنیڤە ئەڤ جورە رەوتێ مروڤان و لایەنان دناڤا هەرێما کوردستانێ و دەڤەرەکا دیارکری یا هەرێمێ بەرەڤ زێدەبوونێ چوویە، کو ئەڤ پرسا هەنێ نەک بتنێ مینا مەترسیەکێ لسەر ناسیونالیزما کوردی پەیدا دکەت بەلکو دهەماندەمدا پێکهاتەیا بنەرەتیا وەلاتی کو چەندەها سالن کوردان هەول بو دامەزراندن و بەرەڤپێشڤەبرن و موکومکرنا وێ دقادا نیڤدەوولەتیدا کریە دئێخیتە ژێر مەترسیێ.
زور جار مێژوویێ بو مە دیارکریە چ کارەساتەک روو ددەت دەما گروپەکێ ناڤخوویی ژ بو ئارمانجێن خویێن سیاسی کو گەلەک جاران ئارمانجێن کورتخایەن و پڕن ژ کینێ ل پێشیا سەرفەرازی و ئاسایێشا دویرمەودا یا مڵەتێ خو ددانن دبنە کێشە و بەشەک ژ مێژویەکا شەڕمزارانە. چەمکێن مینا ” ستوینێ پێنجێ” کو د شەڕێ ناڤخوویێ ئیسپانیا، یان ڕژێما ڤیجی دگەل ئەلمانیا نازی د شەڕێ دوویێ یێ جیهانی، هێزا تێکدەرانە یا ئاکتەرێن ناڤخوویی دئینیتە پێش کو دژی بەرژەوەندیێن وەلاتێ خو پێنگاڤ هاڤێتینە. ئەڤ نمونەیە بتنێ چەند نمونەیەکێن مەرەقێن مێژویی نینن بەلکو ئەو مینا زەنگەکا مەترسیدار و ئاگادارکەرن کو تەنانەت د سەردەمێ شەڕدا لایەنێ خەیانەتکەر مەترسیدارتڕ بوویە ژ چەکێ گرانێ دوژمنی.
دەما ئەم تەماشەیی ڕەوشا نها یا هەرێما کوردستانێ دکەین کو هندەک لایەنێن سیاسی و بناڤ چالاکڤانێن سیاسی و بناڤ روژنامەڤان هەوڵا هندێ ددەن کو پالپشتیکرنا لایەنێن دەرەکی ئاسایی بکەن، ڤیا بیت ل خو بپرسین: ئایە باجا هەلپەرستیا سیاسی چیە؟ بابەتێ ناسناما نەتەوەیی، سەروەری، و ل داویی مانا گەڵ و وەلاتی د چ ئاست و بازنەیا پاراستیدا مایە. ئەڤ چەندا هەنێ چەمکێ “کومەلگەها خەیالی” پێکدئینیت کو ئەڤ چەمکە ژ لایێ (ئەندەروس بێنێدیجت) هاتیە بکارئینان کو ئەڤ چەمکە هاریکارە کو ل وێ چەندێ بگەهین کو نەتەوە لسەر بها و خەونێن هەڤبەش هاتیە ئاڤاکرن. دەما کو ئەڤ پێکهاتەیێن بنگەهی د ناڤا وەلاتیدا ب رێیا حیساباتێن سیاسی یان بێهەلویستیەکا نەبەرپرسیارانە دکەڤنە هەڤبەر تەحەددیاتان وی دەمی پاشەروژ یا مڵلەتی بە کوم و بێ جوداهی دکەڤیتە مەترسیێ.
هەرێما کوردستانێ روبروویی کومەکا تەحەددیاتان دبیت کو د گورەپانا سیاسی و و هندەک جاران بەربەلاڤتر ژ قادا سیاسەتێ دچیت. د سەرەدەریکرنێ دگەل هەرەشەیێن بیانی تاکو دگەهیتە دیارکرنا پێگەهێ خو د پێکهاتەیا عیراقا فیدرالدا. ئەڤ دابەشبوونا ناڤخوویی کو هندەک لایەنێن سیاسی مینا ستراتیژییەتەکا پەروەردەکرنێ دناڤا ئەندامێن خودا پەیرەو دکەن نەک بتنێ خوشکاندنە بەرامبەر دوژمنی بەلکو خوکوشتنەکا سیاسی و نەهێلانا پاشەڕوژەکا هەڤبەش و خورتە بو پێکهاتەیێن وەلاتی. ستراتیژیەتا بەرەنگاربوونەوەیا ڤان جورە حەزان د قادا سیاسیدا ڤیابیت هەمەجورە بن بو نمونە بهێزکرنا پروسەیا دیموکراسیەتێ، باشترکرنا تەدبیرێن ئەولەهیێ و بهێزکرنا هەستێ یەکەتیا نەتەوەیی دناڤا کومەلگەهێدا. پاشەروژا هەرێما کوردستانێ ژ بو ڤێ پرسا ناڤهاتی ئەو پرسە کو هەر نەتەوەیەک کو دگەل پرسگرێکێن بڤی رەنگی خەباتێ دکەن، د پەیداکرنا هەڤسەنگیێدا دناڤبەرا گەریانا یاریا هەڤپەیمانی و بەرژەوەندیا نیڤدەوولەتیدا، دهەماندەما پاراستنا شوناسا نیشتیمانیا بهێز و سەربخوو هەولەکا موکوم ددەت و ب ساناهی نابیت لێ هێشتا گورەپانا خەباتا هەرێما کوردستانێ پڕە ژ لایەن و کەسایەتیێن قوربانیدەر بو دوزا نەتەوەیی و پاراستنا سەروەریێ. مێژوو وانەیەکا روهن و ئاشکەرا بو مە بجهـ هێلایە کو ئەو کەسێن د رابردوویا خودا وانە و دەرسان وەرناگرن، مەحکومن ب دووبارەکرنا وێ شەرمزاریێ و لایەنێ سەرەکی بن بەرامبەر دادگەها گەڵ.
سەرەرایی ئەو ئەحەددیاتێن بەرفرەهێن کو مە ئاماژە پێدایی ل پێشیا هەرێما کوردستانێنە، گرنگە کو ئەم تەکەزی لسەر خوڕاگری و پابەندبوون ب ناسیونالیزما کوردی بکەین کو ئەڤ چەندا هەنێ بزوینەرەکێ گرنگ بوویە بو هەرێما کوردستانێ بەرامبەر گەلەک قەیران و پلانێن دەرەکی. هەروەسا ب ڕێبەرایەتیا جەنابێ سەروک بارزانی و رێڤینگێن رێبازا وان ناسیونالیزما کوردی ب کویری رح و ریشالێن خو ڤەداینە و پشتەڤان و بەرگیریکارێ هەرێما کوردستانێ یە د سەرهەلدانا هەر هەرەشە و مەترسیەکا ناڤخوویی و دەرەکی. ئەڤ ئیرادەیە نەک هەر ئاماژەیەکە بو بەرەیەکێ ئێکگرتی دژی وان کەسێن ئاسایێش و ئێمناهیا هەرێمێ دئێخنە بەر مەترسیێ بەلکو دهەماندەمدا مینا سۆزەکێیە کو هەمی چالاکی و خەباتکارێن دناڤا هەرێما کوردستانێ بهێنە پێش و بهێزەکا ئێکگرتی بەرەڤانیێ ژ وێ قەوارەیێ سیاسی بکەن کو ب دەهان سالە خەبات بو کری و قوربانی بو دایی. ئەڤ هەلویستێن هەنێ یێن دروست بەرامبەر هەڕەشەیێن ناڤخوویی و بیانی نەک هەر پێگەهێ هەرێما کوردستانێ د گورەپانا سیاسیدا بهێزتر دکەت بەلکو هەستەکێ کویرتر و نیشتیمانی تر دروست دکەت. نها لایەن و کەسایەتیێن دژبەڕێن بەرژەوەندیێن نیشتیمانی هاتینە دیارکرن لەورا گرنگە کو ب کارکرنەکا هەڤبەش و خەباتەکا موکم د هەمی بیاڤاندا ئەڤ کەس و لایەنێن هەنێ مینا خەیانەتکار و پەلەیەکا ڕەش د مێژوویا نویدا بهێنە دانان، هەڤدەم کو ئیرادەیا هەردەم موکوم یا هەرێمێ و گەڵێ وێ د پاراستنا ناسنامە و مافێن خویێن ڕەوا مینا ستراتیژیەتەکا نەگوهر هەم د گورەپانا سیاسیا ناڤخووی و هەم بەرامبەر حکومەتا عیراقێ و د قادا نیڤدەوولەتیدا بهێتە پەیرەوکرن.